کتابخانه عمومی شهید میر حسینی زابل

بسمه تعالی

بدینوسیله به اطلاع کلیه عزیزان می رساند کتابخانه عمومی شهید میر حسینی زابل در روز 1395/04/09 مصادف با 23 رمضان المبارک سال 1437 هجری قمری از ساعت 9:30 الی 13:30 بازاست.

بهترین عمل در شب قدر چیست؟

زمان هایی در زندگی انسان وجود دارد که انسان با بهره جستن از آن می تواند بهترین هایی، برای باقی روزهای زندگی خویش رقم زند. یکی از این اوقات، لیالی قدر است. شاید شما نیز در زمره افرادی باشید که به دنبال بهترین عمل و عبادت در طول این ایام هستند تا بدین واسطه نهایت استفاده را از این شب ها ببرید. از این رو به دنبال بهترین عمل و عبادت نیز خواهید بود، اگر می خواهید شب قدری متفاوت از شب های پیش داشته باشید، قدری به این نوشتار تأمل کنید.
قدر

شبی بهتر از هزار ماه
امام على علیه السلام مى فرماید: فرصت، چون ابر مى گذرد. پس فرصت هاى خوب را غنیمت شمرید. (منتخب میزان الحکمه) فرصت هایى که در زندگى براى انسان پیش مى آید مثل طلا و بلکه ارزشمندتر است و باید قدر آن ها را دانست یکی از این فرصت ها شب قدر است اما با چه عملی می توان نهایت استفاده را از این شب برد؟

 اعمال شب قدر
شب قدر آداب و اعمالی را به خود اختصاص داده است، از آن جمله می توان به شب زنده داری، غسل، دعا، واسطه قرار دادن قرآن و اهل بیت علیهم السلام، زیارت امام حسین علیه السلام و نماز اشاره داشت. حال آنکه، در کنار این اعمال می توان از عمل دیگری نام برد که به جرأت می توان گفت در میان سایر اعمال غریب واقع شده، و آن (تفکر) است.

 بهترین عمل در شب قدر
اکثرا شب های قدر ما به خواندن قرآن و دعای جوشن کبیر، نماز و قرآن به سر گرفتن و استغفار به سر شده است، در خوب و نیکو بودن این اعمال شکی نیست اما سخن جای دیگری است، هدف از خواندن دعا چیست؟ چرا قرآن کریم در این شب نازل شده؟

یکی از دلایل عزت این شب نزول کتاب هدایت قرآن کریم و تمامی کتاب های مقدس در این شب است «ماه رمضان، ماهى که قرآن در آن نازل شده است، تا هدایتى براى مردم و نشانه هایى روشن از هدایت و جدایى حق از باطل باشد». این شب، عزیز است چرا که، موجبات هدایت انسان به سوی خدا را فراهم می سازد، هدف رسیدن به خداست و این سفر الهی و لقاء خدا جز با قدم های معرفت ممکن نیست. آری اگر دعا، نماز، قرآن را بخوانی اما تدبری و تفکری در آن نباشد راه رسیدن به خدا بس سخت و دشوار خواهد شد.

پس بهترین عمل در این شب ها عبادت همراه با بینش است، اگر قرآنی می خوانیم، دعایی می خوانیم یادمان باشد که در فلسفه همه این ها بیندیشیم، در شبی که عبادتش بهتر از هزار سال است بیاییم به بنیان های فکری خود هم نظمی دهیم بیاییم با خداوند عهد کنیم من بعد همه کارهای ما حرف زدن های ما، رفتار ما همه و همه همراه با  تعقل و تفکر باشد.

 زمانی را به تفکر اختصاص دهید
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: تفکر یک ساعت بهتر از عبادت یک سال است. البته کسى موفق به تفکر مى‏شود که خداوند متعال قلب او را به نور معرفت و توحید روشن کرده، و در راه سلوک و عبودیت باشد. تفکر در خصوصیات مخلوقات: انسان را به مبدأ جهان و صفات عالیه او آشنا مى‏کند، و تفکر در نفس خود مرحله بندگى و وظیفه داشتن و اطاعت اوامر پروردگار متعال را تعلیم مى‏کند، و تفکر در اعمال و رفتار خود و دیگران، نواقص و عیوب و نقاط ضعف خود را نشان مى‏دهد، و تفکر در حالات گذشتگان، انسان را براى عواقب امور و نتائج اعمال و مراحل خوشبختى و گرفتارى و عالم ماوراء طبیعت متوجه مى‏کند. تفکر وسیله‏اى است که هرگز نظیر آن را براى وصول به مقامات بندگى و عوالم عبودیت نتوان پیدا کرد. (مصباح الشریعة/ ترجمه مصطفوى؛ متن؛ ص115) اولین جاده رسیدن به خدا معرفت است و بهترین عمل در شب قدر کسب معرفت الهی است.

شب قدر شب علم و معرفت
بالاترین عبادت در شب های قدر، طلب علم و یادگیری احکام خدا و اصول و فروع دین خدا است؛ زیرا علم به معارف الهی باعث می شود که انسان در عرصه های مختلف زندگی نلغزد. بسیاری از بزرگان دین توفیق خود را در بزرگ داشت این شب ها می دانند، چنان که نگارش کتاب دعای با ارزشی مثل جواهر الکلام و المیزان در شب های مبارک قدر به پایان رسیده است.

محدّث بزرگوار، ابن بابویه رحمه‏الله در مجلس 93 از کتاب الأمالى، مى‏گوید: هر کس این دو شب را با گفتگوى علمى احیا بدارد، بهتر است. به نظر مى‏رسد که این مطلب، برگرفته از سخن پیامبر خدا به ابوذر است که در آن، برترى علم را بر عبادت به تفصیل، بیان، و در پایان آن فرموده است: اى ابوذر! یک ساعت نشستن براى گفتگوى علمى براى تو، از عبادت یک سال که روزش را روزه بدارى و شبش را به نماز بِایستى، بهتر است.( جامع الأخبار: 109 / 195)

لیکن براى روشن‏تر شدن این موضوع، توجّه به چند مطلب ضرورى است:

الف ـ کدام علم و کدام عبادت؟
از دیدگاه فقهى، «آموختن علم»، احکام پنجگانه را دارد و بررسى متن احادیث فراوانى که علم را برتر از عبادت مى‏دانند، به روشنى مى‏رساند که مقصود، برترى آموختن واجب یا مستحب بر عبادات مستحب است. امام صادق «علیه السلام» فرمودند: اگر مردمان ارزش‏ علم‏ و دانش را مى‏دانستند، به جستجو و طلب آن بر مى‏خاستند، اگر چه به ریختن خون ها بیانجامد و به فرو رفتن در گرداب هاى مرگبار. (الحیاة / ترجمه احمد آرام ؛ ج‏1)

 ب ـ نقش عبادت در پیدایش نور علم
از نگاه متون اسلامى، عبادات، نقشى بنیادى در پیدایش و تداوم فروغ علم دارند. از این رو، هدف احادیثى که علم را برتر از عبادت مى‏دانند، تضعیف یا انکار نقش سازنده عبادت در کنار علم نیست؛ بلکه تأکید بر همراه ساختن عبادت با علم و برحذر داشتن از عبادتِ ناآگاهانه است که نه تنها بى‏ارزش، بلکه خطر آفرین است. امام علی درود خدا بر او، فرمود: نزدیکترین مردم به پیامبران، داناترین آنان است، به آنچه که آورده‏اند.(نهج البلاغة / ترجمه دشتى)

دوستان عزیز بیاییم این شب ها را مغتنم بدانیم و اگر دعایی را زمزمه می کنیم قدری بر شرح آن نیز تأمل کنیم اگر قرآنی تلاوت می نماییم زمانی را نیز اختصاص به تفسیر آن دهیم تا از چشمه معرفت الهی نیز سیراب گردیم.

امام علی علیه السلام فرموده اند:

مَنْ وَثِقَ بِاَنَّ ما قَدَّرَ اللّه‏ُ لَهُ لَنْ یَفوتَهُ اسْتَراحَ قَلْبُهُ؛
 
هر کس اطمینان داشته باشد که آنچه خداوند برایش تقدیر کرده است به او مى ‏رسد، دلش آرام مى ‏گیرد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم  ص 104 ، ح1849

بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان برابر با سالروز شهادت مولای متقیان حضرت علی (ع) است و از همین رو گروه کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس اقدام به انتشار بسته پیشنهادی کتابِ موسسه کتابستان قم که حاوی ده کتاب خواندنی درباره امیرالمومنین علی (ع) بود، نموده است.

*«قدیس»

رمان «قدیس»، نگاهی تاریخی به بُعد حکومت‌داری حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در 5 سال دوران خلافت آن حضرت است. این رمان در اصل روایتی است از زندگی کشیشی که دوست دارد کلکسیونر کتب و اسناد خطی باشد و در این کار اشتیاق فراوانی برای جمع‌آوری کتاب‌های خطی دارد. خیلی‌ها بر این باور هستند که همیشه عشق آدم را نجات می‌دهد و حالا ما در رمان با همین پدیده مواجه هستیم. عشق کشیش به کتب خطی، او را به مردی تاجیک می‌رساند که می‌خواهد کتابش را بفروشد. اما همیشه در مسائلی که ارزش مادی داشته باشد، شیطنت هم وجود دارد. مرد تاجیک توسط یک عده جنایتکار کشته می‌شود و خانه کشیش هم مورد سرقت قرار می‌گیرد. این آغاز ماجرایی است که در نهایت کشیش را به مطالعه سرگذشت حضرت امیر(ع) علاقه‌مند می‌کند. کشیش مسیحی که در مسکو زندگی می‌کند، دوران کودکی و بخشی از زندگی‌اش را در بیروت گذرانده و اکنون نیز مجبور می‌شود برای حفظ جان خود به بیروت برود. جایی که هم برخی اقوام او در آنجا زندگی می‌کنند و هم دوستان محققی چون جرج جرداق نویسنده کتاب «الامام علی صوت‌العداله‌الانسانیه» انتظارش را می‌کشند. با سفر کشیش به لبنان، ماجراها شکل گیراتری به خود می‌گیرد و البته داستان وارد روایت های تاریخی می‌شود و نویسنده تلاش می‌کند وقایع تاریخی پیرامون بُعد حکومتی امام علی(ع) را یکی بعد از دیگری با پیچ‌وتاب‌هایی تعریف کند و همین موضوع باعث می‌شود که به نظر برسد نویسنده کمی از موضوع روایت اصلی داستان که در واقع خود کشیش مسیحی است دور شده است. کشیشی که در نوعی مظلومیت خاص قرارگرفته، اما به‌سوی حق رهنمون می‌شود و در می‌یابد که مظلومیت او در مقابل علی(ع) چیزی نیست.

رمان کنایه‌های فراوانی دارد که حکام نالایق کشورهای عربی را نشانه می رود و درست آنها را ادامه حکومت بنی‌امیه و بنی عباس معرفی می‌کند. در همین باب گفت‌وگوهای خاصی هم بین شخصیت‌های داستان صورت می‌گیرد. بخصوص گفت‌وگوی خواندنی کشیش و جرج جرداق در مورد حکومت در اسلام. باوجود اینکه نویسنده از ترکیب خوبی برای روایت زمان حال و زمان تاریخی رمان استفاده کرده و یک راست روایت های اصلی را در پیش‌گرفته و کتابش را نوشته است، اما می‌توان اقرار کرد که داستان بسیار هوشمندانه از پیچ‌وتاب های یک رمان پلیسی هم بهره برده و کلاً می‌توان گفت حاصل کار کتابی خواندنی و لذت‌بخش است. در پایان رمان، جنایتکاران مسکو دستگیر می‌شوند و کشیش با گنجی بزرگ در دل که در سفر بیروت یافته است به کشورش بازمی‌گردد و شاید عظمت همین گنج است که جابجایی چمدان‌های او در فرودگاه را چندان مهم جلوه نمی‌دهد!

در بخش‌هایی از این کتاب می‌خوانیم:

«کشیش همان طور که فنجان قهوه در دستش بود پرسید: اگر داشتن حکومت دینی به معنای بقای دین نیست، پس چرا حاکمان دینی پس از علی اصرار به استقرار حکومت دین داشتند و حکومت را لازمه‌ دین می‌دانستند؟ مثل بنی‌عباس و بنی‌امیه که مدعی بودند نابودی حکومتشان مساوی نابودی دین است.

جرج پاسخ داد: کافی است افکار آنها را در برابر افکار و سخنان علی قرار دهی؛ خواهی دید که بنی‌عباس و بنی امیه دروغ می‌گویند. آنها حکومت را برای دنیا خودشان می‌خواستند و به دین تمسک می‌جستند. دین بهانه‌ای بود تا حکومت کنند. دین را در خدمت قدرت خود می‌خواستند، نه حکومت را در خدمت دین. اگر لازمه‌ بقای دین حکومت بود، پس باید همه‌ی پیامبران الهی الزاماً دارای حکومت می‌بودند و از ادیانی که حکومتی نداشتند، نباید نشانی باقی می‌ماند. حکومت از نظر علی، ابزار و وسیله بود نه اصل دین؛ وسیله‌ای در خدمت دین و برای خدمت به مردم. اگر شرایط برای ایجاد حکومت کافی نباشد، دین هرگز نیست و نابود نمی‌گردد.»

کتاب «قدیس» اثری است به قلم ابراهیم حسن‌بیگی که نشر نیستان آن را منتشر نموده است.

* «فروغ ولایت»

کتاب «فروغ ولایت» اثری از آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی است که به سیره و روش حضرت امیر (ع) پرداخته است. نویسنده فرزانه، آیت‌الله جعفر سبحانی با تقسیم حیات نورانی حضرت أمیرالمؤمنین علیه السلام به پنج دوره، مهم ترین جریانات زندگی ایشان را ترسیم کرده است. ایشان در این اثر وزین سعی کرده سیر زندگی ایشان را از طرفی گویا و روان حکایت کرده و از دیگر سو کاملا مبتنی بر منابع دسته اول تاریخی و روائی باشد. نکته متمایز این اثر، جامعیت آن است که از همان آغاز زندگی حضرت تا شهادت ایشان، تمام عرصه‌ها زندگی ایشان را در کنار آیات و روایات مربوطه تشریح کرده و در هر مورد به تبیین بعدی از فضائل حضرت می‌پردازد. البته رسالت اصلی این کتاب، ترسیم زندگی شخصی و عادی حضرت است که بخوبی هم از عهده آن برآمده است. این کتاب را موسسه امام صادق (ع) در 860 صفحه منتشر نموده است.

*«علی از زبان علی»

حکایت زندگانی یک شخص آن زمان جذابیت پیدا می‌کند و شناخت از یک انسان فراتاریخ آن زمان واقعی‌تر بوده و به حقیقت نزدیک خواهد بود که از زبان خودش بیان شود. استاد شهیدی، که یکی از پژوهشگران معاصر تاریخ اسلام است، با آثار غنیّ و پرمحتوایی که در این زمینه از خود به جای گذاشته، توانسته به یکی از ماندگاران عصر تبدیل شود. وی در کتاب «علی از زبان علی» به روایت جذاب زندگانی أمیرالمؤمنین علیه‌السلام از بیان خود حضرتشان استفاده کرده و برهه‌های گوناگون زندگانی ایشان را تشریح کرده است. این کتاب را انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی در 208 منتشر و روانه بازار کتاب نموده است.

* «دانشنامه امام علی علیه‌السلام»

این اثر را پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر نموده، مجموعه‌ای کامل و بی نظیر برای محققان تاریخ و سیره أمیرالمؤمنین علیه‌السلام که در شش هزار صفحه و دوازده جلد، با همکاری مبرّزترین مورخان معاصر همچون آیت‌الله جوادی‌آملی، علامه عسکری، سیدجعفر مرتضی عاملی، استاد شهیدی، حجج اسلام دوانی، جعفریان، جاودان و ... زیرن نظر حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد تألیف شده است. نکته مهم اینکه این اثر صرفا جمع‌آوری مطالب تاریخی نیست، بلکه چینش موضوعات و نقل و تحلیل مباحث مربوطه، مبتنی بر دیدگاه‌های خاص تاریخی و اعتقادی شیعه است. این مجموعه ارزشمند که شامل یکصد و سی مدخل اصلی و حدود سه هزار مدخل فرعی است و بیش از دویست محقق در تألیف آن همکاری داشته‌اند. موضوعاتی همچون: حکمت و معرفت، مبدأ و معاد، نبوت و امامت، اخلاق و سلوک، و همچنین مباحث بسیار مبتلابه حقوق، سیاست و اقتصاد در سیره و دیدگاه أمیرالمؤمنین علی‌ علیه‌اسلام در این کتاب بررسی شده است.

*«امیرالمومنین علی‌ابن‌ابی‌طالب علیه‌السلام»

«اگر همه درختان قلم شوند، همه دریاها مرکّّب، همه ملائک حسابگر و همه آدمیان نویسنده شوند، هرگز نخواهندتوانست فضائل علی بن ابیطالب علیه السلام را شمارش کنند.» سخن، با این روایت ناب نبوی آغاز می‌شود. نویسنده که از عالمان دین است، این حدیث شریف را بر دیدگان خود قرار می‌دهد و در پی بیان قطره‌ای از دریای فضائل حضرت امیرالمؤمنین علیه‌اسلام بر می‌آید. وی با تسلّط کاملی که بر آیات و روایات این موضوع داشته و با اشرافی که بر منابع تاریخی و حدیثی شیعه و اهل سنت دارد، علاوه بر بیان روایات ناب درباره القاب و مناقب حضرت، فضائل ایشان حتی از زبان مخالفان و معاندان را نیز تبیین کرده و به بحث‌های عمیق روائی و اعتقادی در این موضوع می‌پردازد تا در نهایت مجموعه کم نظیر و ماندگاری در این موضوع برجای گذارد. کتاب «امیرالمومنین علی‌ابن‌ابی‌طالب علیه‌السلام» اثر احمد رحمانی همدانی است که نشر منیر آن را در 1040 صفحه منتشر نموده است.

*«اصحاب امام علی علیه‌السلام»

کتاب «اصحاب امام علی علیه‌السلام» اثری است تحقیقی که سیداصغر ناظم‌زاده قمی آن را تالیف نموده و انتشارات بوستان کتاب قم آن را در 2 جلد منتشر نموده است. این که در دورانی از تاریخ، شخصیت بزرگی چون امیرالمؤمنین علیه‌السلام با یاری چه کسانی توانست برگ مهمی از تاریخ را رقم زده و نقطه عطفی ماندگار ایجاد کند، اهمیت موضوع این کتاب را روشن می‌سازد. همچنین علاوه بر اهمیت اصل موضوع، آنچه که این اثر را ارزشی مضاعف می‌بخشد، اینست که با دسته‌بندی اصحاب حضرت أمیرالمؤمنین علیه السلام ، یاران صدیق و وفادار حضرتش را از آنانکه پس از مدتی، به هردلیلی از یاری ایشان کناره گرفته و اینان را از اصحابی که بعدها در جرگه مخالفان حضرتش برآمدند نیز جدا کرده و جنبه‌های مختلف حیات فردی، اجتماعی و سیاسی هریک از آنها را تبیین می‌کند. نویسنده در این اثر با تأکید و توجه بسیار بر منابع کهن، شناسائی هزار و 110 نفر از اصحاب را هدف قرار داده است.

* «امام علی (ع) در قرآن»

کتاب «امام علی (ع) در قرآن» اثر علامه سیدمرتضی عسگری که موسسه علامه عسگری آن را چاپ نموده است. علامه سیدمرتضی عسگری را می­‌توان از معدود افرادی دانست که هم در زمینه پژوهش و هم فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی موفقیت‌های بسیاری را کسب کرده است که از جمله موفقیت­‌های ایشان تاسیس حزب الدعوه عراق را می‌توان نام برد. کتاب حاضر در پاسخ به شبهات یکی از علمای بزرگ وهابی است. او که در کتاب خود مساله امامت ائمه علیهم‌السلام را مورد تشکیک قرار داده است این سوال را مطرح می­‌کند که اگر امامت تا این اندازه در اسلام مهم است به چه دلیل در قرآن به نام اهل بیت تصریح نشده­ است. علامه عسگری در این کتاب به این شبهه اساسی با استفاده از آیات قرآن و احادیث مورد قبول اهل سنت پاسخی مستدل داده است و اثبات کرده که اصل امامت در آیات متعدد قرآن ذکر شده است و دلیل عدم تصریح به نام اهل بیت علیهم‌السلام در قرآن را بیان می­‌کند.

* «المراجعات»

علامه سیدعبدالحسین شرف‌الدین از شخصیت­‌هایی است که در زمینه مباحث کلامی میان شیعه و اهل سنت شهرت بسیاری دارد و میان علمای شیعه جایگاه ویژه­‌ای دارد. کتاب «المراجعات» که موسسه چاپ و نشر بین‌الملل آن را منتشر نموده، حاصل نامه­‌های دو عالم بزرگ شیعه و اهل سنت یعنی علامه شرف‌الدین و شیخ سلیم البشری المالکی رییس وقت داشگاه الازهر مصر است. محتوای نامه­‌ها اختلاف اساسی میان دو مکتب یعنی در مساله امامت می­باشد. در این نامه­ها شیخ الازهر به ایراد برخی سوالات درباره اصل جانشینی حضرت علی علیه السلام و دلایل آن پرداخته است که علامه شرف الدین با استناد به منابع خود اهل سنت به سوالات او پاسخ داده است و یکی از مهمترین کتب در اثبات حقانیت مذهب شیعه است.

* «خصائص الائمه علیهم‌السلام»

کتاب «خصائص الائمه علیهم‌السلام» تألیف سید رضى، عالم نامدار شیعه و تدوین کننده نهج البلاغه است. موضوع‏ کتاب، زندگى و سخنان امیرمؤمنان على علیه‌السلام‏ است. سید رضى در این کتاب روایاتى را که درباره حضرت على علیه السلام است جمع آورى نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایى را از زندگانى آن حضرت ارائه نموده است. کتاب «خصائص الائمه علیهم‌السلام» براى تحقیق در زندگى حضرت على علیه‌السلام کتابى ارزشمند و قابل توجه است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه و علاقه شدید علماى اسلام قرار گرفت و در بسیارى از کتاب‏‌هاى معتبر به آن اشاره شده و یا به مطالب آن استناد شده است. این کتاب از اولین کتاب‏‌هاى معتبرى است که به وسیله فقهاى بزرگ شیعه درباره زندگانى حضرت امیر علیه‌السلام نگاشته شده است. نگارش این کتاب موجب گشت تا سید رضى تصمیم به جمع آورى کتاب شریف «نهج البلاغه» ‏بگیرد و همین هم سبب ناتمام ماندن کتاب حاضر شد، زیرا همان گونه که از نام کتاب روشن است سید رضى تصمیم داشت در این کتاب زندگانى تمام ائمه علیهم‌السلام را بیاورد اما به امام علی (ع) اکتفا نمود. سید رضى انگیزه خود از نگارش این کتاب را اینگونه بیان می‌فرماید: «شما از من درخواست کرده بودید تا کتابى درباره زندگانى ائمه علیهم‌السلام بنویسم ولى حوادث روزگار مانع از آن می‌شد تا آنکه در شب عرفه سال 383 هجرى براى زیارت امام موسى کاظم و امام جواد علیهماالسلام عازم کاظمین شدم. در راه به یکى از رؤساى حکومتى برخورد کردم. او از من سؤال کرد کجا می‌روى؟ من هم پاسخ دادم. او با تمسخر گفت: از کى تا حالا سادات موسوى شیعه دوازده امامى شده‏‌اند؟ من پاسخ او را آنگونه که لایق بود دادم و پس از این واقعه غیرتم برافروخته گشت و تصمیم به نگارش این کتاب گرفتم تا مذهبم را بر همگان اعلام نمایم و امامان معصوم و بر حق را به دیگران معرفى کنم و دشمنان را ناامید سازم و از خداوند در انجام این مهم یارى می‌جویم.» کتاب «خصائص الأئمه علیهم‌السلام» در دوران ضعف حکومت بنى عباس نگاشته شده است. در آن دوران شیعیان به راحتى عقاید خود را مطرح می‌کردند. در شهر بغداد شخصیت‏‌هاى بزرگى چون شیخ مفید، سید رضى، سید مرتضى و شیخ طوسى پا به عرصه وجود گذاشتند و پشتوانه علمى بزرگى براى شیعه و طرفداران اهل بیت علیهم‌السلام شدند.

این کتاب شامل موضوعات فراوانى درباره زندگانى امیرمؤمنان على علیه‌السلام است از جمله: خصائص امیرمؤمنان على علیه‌السلام، معجزات آن حضرت، علم آن حضرت به تنزیل قرآن، جنگ با خوارج نهروان، سخنرانى پیامبر اسلام درباره حضرت على صلوات‌الله علیهما و آلهما، سخن عمر درباره آن حضرت، سؤالاتى که از آن حضرت شده است، وصیت آن حضرت به کمیل، کلام آن حضرت درباره دنیا و ... این کتاب را محمدعلی چلونگر علی‌بنائیان ترجمه انتشارات آستان قدس رضوی منتشر نموده است.

* «امام علی (ع) و خوارج»

علامه سیدجعفر مرتضی عاملی بعنوان بزرگ مورّخ زمانه، دارای آثار تاریخی بسیاری است که در عصر حاضر، افقی نو فراروی خواننده قرار می‌دهد که مبتنی بر مبانی کلامی و روائی شیعه است. کتاب «امام علی (ع) و خوارج»، یکی از آثار ایشان است که به کالبد شکافی و جریان شناسی «خوارج» از گذشته تا به امروز می‌پردازد. ایشان با اجتهاد بی‌نظیری که در منابع دسته اول تاریخی و فرمایشات أمیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌کنند، فضای فکری، فرهنگی، سیاسی دوران حکومت امیرالمؤمنین علیه‌السلام را مورد مطالعه قرار داده و در خلال آنها به مهم‌ترین پرسش‌های تاریخی درباره خوارج پاسخ می‌دهد. بررسی علل روانشناختی و جامعه‌شناختی، شکل‌گیری و گسترش این طرز فکر، تحلیل دیدگاه‌ها و روش‌های امام علیه‌السلام برای تقابل با این جریان و در نهایت هم ارزیابی سیاست‌های معاویه در این مورد، از دیگر مباحثی است که این کتاب را «جامعیت» بخشیده و آن را از امثالش متمایز می‌کند. این کتاب را محمد سپهری در 682 صفحه به فارسی ترجمه نموده است.

سکوت می وزد و باد ها پریشانند

و در به در همه در کوچه های بارانند

شب است و تشنگی نخل ها نمی خوابند

یتیم های خدا هم گرسنه ی نانند

قنوت نافله ها هم ز درد می سوزند

به یاد مسجد و محراب نوحه می خوانند

شب قدر همان شبى است که در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال مى شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل مى شوند و به خدمت امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف مشرّف مى شوند و آنچه براى هرکس مقدّر شده است بر امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف عرض مى کنند و اعمال شبهاى قدر بر دو نوع است :

یکى آنکه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبى امّا اوّل پس آن چند چیز است:

اوّل غسل است علاّمه مجلسى فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را باغسل بکند دوّم دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوى صلى الله علیه وآله است که از جاى خود برنخیزد تا حقّ تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد «الخبر» سیّم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید:

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَما فیهِ، وَفیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ،

خدایا از تو خواهم به حق کتاب فرستاده شده ات و آنچه در آنست که در آن است نام بزرگت

وَاَسْمآؤُکَ الْحُسْنى ، وَما یُخافُ وَیُرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقآئِکَ مِنَ النَّارِ،

و نامهاى نیکویت و آنچه بدانها ترس و امید شود که قرارم دهى از زمره آزاد شدگانت از دوزخ

پس هر حاجت که دارد بخواهدچهارم آنکه مُصحَف شریف رابگیرد وبر سر بگذارد وبگوید:

اَللّهُمَّ بِحَقِ هذَا الْقُرْآنِ،وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ، وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ، وَبِحَقِّکَ

خدایا به حق این قرآن و به حق آنکس که او را بدان فرستادى و به حق هر مؤمنى که در این قرآن مدحش کرده اى و به حقى که

عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ

تو بر ایشان دارى زیرا کسى نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد

پس ده مرتبه بگوید بِکَ یا اَللَّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلىٍّ و ده مرتبه بِفاطِمَةَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ

و ده مرتبه بِعَلِىّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُوسى و ده مرتبه بِمُحَمَّدِبْنِ عَلِىٍّ و ده مرتبه بِعَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِىٍ و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ

پس هر حاجت که دارى طلب کن پنجم زیارت کند امام حسین علیه السلام را. در خبر است که چون شب قدر مى شود منادى از آسمان هفتم ندا مى کند از بُطنان عرش که حقّ تعالى آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدرراگناهان اوآمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى کوهها وکیل دریاها باشد هفتم صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند هشتم بخواند:

اَللَّهُمَّ اِنّى اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً، لا اَمْلِکُ لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً، وَلا

خدایا من شام کردم در حالى که بنده خوارى هستم که مالک سود و زیانى براى خویش نیستم و نتوانم

اَصْرِفُ عَنْها سُوءاً، اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلى نَفْسى ، وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ

از خویشتن پیش آمد ناگوارى را بازگردانم و این مطلبى است که من آن را بر خویش گواهى دهم و به ناتوانى

قُوَّتى ، وَقِلَّةِ حیلَتى ، فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَاَنْجِزْ لى ما

خود و بیچارگیم در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا کن برایم بدانچه

وَعَدْتَنى ، وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ،

بر من و همه مؤمنین و مؤمنات وعده فرمودى از آمرزش در این شب

وَاَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیْتَنى فَاِنّى عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ، الضَّعیفُ

و تمام کن بر من آنچه را به من دادى زیرا که من بنده بینواى مستمند ناتوان تهیدست

الْفَقیرُ الْمَهینُ، اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنى ، وَلا [غافِلاً]

خوار توام خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودى و نه غافل از

لِإِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنى ، وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ، وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى ،

احسانت در آنچه به من عطا کردى و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانى طول کشد

فى سَرَّآءَ اَوْ ضَرَّآءَ، اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخآءٍ، اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاءٍ، اَوْ بُؤْسٍ اَوْ

چه در خوشى و چه در سختى در دشوارى یا در آسایش در تندرستى یا گرفتارى در تنگدستى یا

نَعْمآءَ، اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعآءِ *

در نعمت براستى تو شنواى دعایى

و این دعا را کفعمى از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها مى خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود و علاّمه مجلسى(ره) فرموده که بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از براى مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمدعلیهم السلام آنچه مقدور شود و در بعضى از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند فقیر گوید که دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روایت شده که خدمت حضرت رسول صلى الله علیه وآله عرض شد که اگر من درک کنم شب قدر را چه از خداوند خود بخواهم فرمود عافیت را.

اعمال شب بیست و یکم

کفعمى از سید بن باقى نقل کرده که در شب بیست و یکم مى خوانى:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ، وَاقْسِمْ لى حِلْماً یَسُدُّ عَنّى بابَ الْجَهْلِ، وَهُدىً

خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد و چنان بردباریى بهره ام کن که ببندد بر من دَرِ نادانى را و هدایتى

تَمُنُّ بِهِ عَلَىَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَةٍ، وَغِنىً تَسُدُّ بِهِ عَنّى بابَ کُلِّ فَقْرٍ، وَقُ       وَّةً

به من ده که بر من منت نهد از رهانیدن از هر گمراهى و بى نیازیى به من بده که درهاى انواع فقر را به تمامى بر من ببندد و نیرویى

تَرُدُّ بِها عَنّى کُلَّ ضَعْفٍ، وَعِزّاً تُکْرِمُنى بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ وَرِفْعَةً

به من ده که هرگونه سستى را از من بازگرداند و عزتى که از هر خوارى مرا گرامى دارى و رفعت مقامى که بدان وسیله مرا

تَرْفَعُنى بِها عَنْ کُلِّ ضَعَةٍ، وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّى کُلَّ خَوْفٍ، وَعافِیَةً

از هر پستى بلند کنى و امنیتى که بوسیله آن هر ترسى را از من دور کنى و تندرستى که بدان وسیله مرا از

تَسْتُرُنى بِها عَنْ کُلِّ بَلاءٍ، وَعِلْماً تَفْتَحُ لى بِهِ کُلَّ یَقینٍ، وَیَقیناً تُذْهِبُ

هر بلایى بپوشانى و دانشى که به آن هر یقینى را بر من مفتوح گردانى و یقینى که بدان وسیله

بِهِ عَنّى کُلَّ شَکٍّ، وَدُعآءً تَبْسُطُ لى بِهِ الْإِجابَةَ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ، وَفى

هر شک و تردیدى را از من دور سازى و دعائى که اجابتش را بر من بگسترانى در همین امشب و در

هذِهِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ یا کَریمُ وَخَوْفاً تَنْشُرُ لى بِهِ

همین ساعت ... ... ... ... اى بزرگوار و ترسى به من بده که

کُلَّ رَحْمَةٍ، وَعِصْمَةً تَحُولُ بِها بَیْنى وَبَیْنَ الذُّنُوبِ، حَتّى اُفْلِحَ بِها

هر رحمتى را بدان وسیله بر من بگسترانى و مرا چنان خودنگهدار کن که همان حالت میان من و گناهان حائل شود

عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَکَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.

و بدان وسیله در پیشگاه معصومین (و خود نگهداران) درگاهت رستگار باشم اى مهربانترین مهربانان.

و روایت شده که در شب بیست و یکم حمّاد بن عثمان بر حضرت صادق علیه السلام وارد شد حضرت سؤال کرد که غسل کرده اى عرض کرد بلى فدایت شوم پس حضرت حصیرى طلبید و حمّاد را نزدیک خود طلبید و مشغول نماز شد و پیوسته آن حضرت نماز خواند و حمّاد نیز خود را به آن حضرت چسبانیده بود و نماز مى خواند تا از نمازهاى خویش فارغ شدند پس آن حضرت دعا کرد و حمّاد آمین گفت تا صبح طلوع کرد آن جناب اذان و اقامه گفت و بعض از غِلْمان خود را طلبید و پیش ایستاد و نماز صبح خواند در رکعت اوّل حمد و قدر و در دویّم حمد و توحید خواند و بعد از نماز مشغول به تسبیح و تحمید و تقدیس و ثناى بر خدا و صلوات بر پیغمبرصلى الله علیه وآله و دعا براى مؤمنین و مؤمنات و مسلمین و مسلمات شد پس سر به سجده نهاد و مقدار یک ساعت بجز نفس چیزى از آن جناب شنیده نشد پس از آن این دعا را خواند لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَالْاَبْصارِ تا آخر دعا که در اقبالست و شیخ کلینى روایت کرده که حضرت باقرعلیه السلام در شب بیست و یکم و بیست و سیّم دعا مى خواند تا نیمه شب و بعد از آن شروع مى نمود به نماز خواندن و بدانکه در هر شب از شبهاى این دهه غسل مستحب است و روایت شده که حضرت رسول صلى الله علیه وآله در هر شب این دهه غسل مى کرد و اعتکاف در این دهه مستحب است و فضیلت بسیار دارد و افضل اوقات اعتکاف است و روایت شده که مقابل دو حجّ و دو عمره است:

وَکانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ: اِذا کانَ الْعَشْرُ الْأَواخِرَ، اعْتَکَفَ فِى الْمَسْجِدِ، وَضُرِبَتْ لَهُ قُبَّةٌ مِنْ شَعْرٍ، وَشَمَّرَ الْمیزَرَ، وَطَوى فِراشَهُ.

رسم رسول خدا صلى اللّه علیه و آله چنان بود که چون دهه آخر ماه رمضان مى شد در مسجد معتکف مى شد و چادرى موئین برایش مى زدند و کمر را محکم مى بست و بستر خواب را جمع مى کرد.

و بدانکه در این شب در سنه چهلم واقع شد شهادت مولاى ما حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و در این شب تجدید مى شود احزان آل محمّد علیهم السلام و اشیاع ایشان و روایت شده که در آن شب مانند شب شهادت امام حسین علیه السلام برداشته نشد سنگى از روى زمین مگر آنکه در زیر آن خون تازه بود شیخ مفید فرموده که در این شب صلوات بسیار بفرستد و سعى و کوشش کند در نفرین بر ظالمان آل محمدعلیهم السلام و لعن بر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام روز بیست و یکم روز قتل حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و مناسبست زیارت آن جناب و کلمات حضرت خضرعلیه السلام که به منزله زیارت آن حضرتست در این روز.